Đại biểu Quốc hội đề nghị xây dựng luật về từ thiện để tránh trục lợi

Sáng 4/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Đánh kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025.

Tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu cho rằng công tác phòng, chống thiên tai vẫn còn một số vấn đề cần phải quan tâm.

Theo đại biểu Nguyễn Văn Huy (Đoàn Thái Bình), tinh thần đoàn kết, tương trợ và giúp đỡ đồng bào trong lúc khó khăn là đạo lý truyền thống quý báu, là tình cảm rất đáng trân trọng. Tuy nhiên, cứu trợ sao cho hiệu quả, an toàn và làm thế nào để hàng hóa cứu trợ đến được đúng người, đúng địa chỉ là vấn đề còn nhiều trăn trở.

“Gần đây, trên báo chí và mạng xã hội chia sẻ, lan tỏa hình ảnh người dân cùng nhau gói bánh chưng, làm ruốc, quyên góp nhu yếu phẩm để tiếp tế cho đồng bào vùng lũ. Thế nhưng, trong tình hình lũ bão phức tạp, việc bảo quản thực phẩm, vận chuyển để giúp bà con vùng lũ vượt qua giai đoạn khó khăn khiến nhiều người băn khoăn” - đại biểu nêu vấn đề.

 Cứu trợ như thế nào để đạt hiệu quả, đúng cách không phải là vấn đề mới. Nhấn mạnh điều này, đại biểu phân tích, hành động khẩn trương để kịp thời hỗ trợ bà con vùng lũ nên việc thành lập những đoàn cứu trợ thường thiếu tính chuyên nghiệp. Hơn nữa trong bối cảnh thiên tai luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ bởi các vùng bị bão lũ tàn phá không chỉ đường đi hiểm trở mà còn có nguy cơ sạt lở đất, nước dâng cao đột ngột và tình trạng ngập lụt kéo dài. Những người không có đủ kỹ năng và trang thiết bị cần thiết rất dễ gặp nguy hiểm và có thể làm phức tạp thêm quá trình cứu hộ của các lực lượng chuyên nghiệp.

“Câu chuyện đau lòng vào sáng ngày 10/9 khi một đoàn thiện nguyện bị lật thuyền tại thành phố Yên Bái trong lúc cứu trợ đã làm một người tử vong, một người bị thương khiến chúng ta rất cần phải suy ngẫm” - đại biểu nêu.

Theo đại biểu, một điều rất đáng lên án là trong khi những hành động đẹp đang được lan tỏa về tinh thần thiện nguyện, có không ít những con sâu làm rầu nồi canh, lợi dụng tình hình thiên tai để trục lợi, lừa đảo. Có những kẻ giả danh nạn nhân của lũ lụt để nhận hàng cứu trợ từ các nhóm thiện nguyện tự phát. Một số đối tượng sử dụng hình ảnh, thông tin tại các địa điểm bị thiệt hại do bão lũ gây ra, giả mạo là thành viên của các hội đoàn, các tổ chức nhân đạo để kêu gọi quyên góp, chuyển tiền vào tài khoản cá nhân để chiếm đoạt…

Đặc biệt, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã công bố sao kê số tiền ủng hộ từ ngày 01-10/9 nhằm bảo đảm sự minh bạch trong việc phân bổ và sử dụng các khoản tiền quyên góp cho đồng bào bị ảnh hưởng bởi cơn bão số 3. Tuy nhiên, sau khi sao kê được công khai, nhiều cá nhân đã bị phát hiện lợi dụng sự kiện để chỉnh sửa hình ảnh, thổi phồng số tiền đã ủng hộ nhằm đánh bóng tên tuổi. Từ khóa "phông bạt" những ngày qua như một làn sóng lan truyền mạnh mẽ trong cộng đồng mạng để ám chỉ về lối sống giả tạo, làm màu, khoe mẽ và hệ lụy là không ít cá nhân đã trở thành nạn nhân của bạo lực ngôn từ trên mạng xã hội. Những hành vi như vậy không chỉ vi phạm đạo đức, pháp luật mà còn làm tổn thương nghiêm trọng đến niềm tin của cộng đồng.

“Hơn bao giờ hết, vấn đề hoạt động từ thiện, cứu trợ, quyên góp càng cần phải được thực hiện cẩn trọng, chuyên nghiệp hơn dưới sự điều chỉnh của một văn bản pháp lý mang tính chuyên biệt” - đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu cho rằng, Chính phủ cần tăng cường chỉ đạo các cơ quan chức năng, kịp thời xử lý nghiêm đối với những cá nhân và tổ chức lợi dụng tình hình khẩn cấp để trục lợi. Việc áp dụng các chế tài pháp lý nghiêm ngặt không chỉ nhằm răn đe mà còn giúp củng cố niềm tin của Nhân dân và duy trì sự công bằng trong các hoạt động cứu trợ, từ thiện.

Song, về lâu dài, đại biểu kiến nghị Quốc hội cần sớm xây dựng và ban hành luật về tổ chức và hoạt động từ thiện, vì đây là một lĩnh vực hết sức quan trọng và có ý nghĩa thiết thực của đời sống.

Khẳng định Chính phủ, bộ, ban, ngành, toàn dân đã làm hết khả năng của mình để ứng cứu bão lũ, song đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (Đoàn Bình Định) cũng cho rằng, cần nhìn vào sự thật là còn rất nhiều bài học rút ra để có thể giảm hơn nữa những mất mát, đặc biệt là về người.

Theo đó, cần rút kinh nghiệm trong phân phối hàng cứu trợ để tránh tình trạng chỗ cần không có, chỗ lại thừa, thậm chí phải chôn hàng tấn thức ăn, vì không kịp phân phát. “Chúng ta cần ứng dụng công nghệ thông tin trong việc xác định nhu cầu thực chất cần cứu trợ là gì; số lượng, thời gian, cách thức đưa hàng cứu trợ đến trực tiếp người dân và địa phương” – đại biểu đề nghị.

Về phát triển y tế cơ sở, đại biểu lấy dẫn chứng ở vùng miền núi Lào Cai là một trong tỉnh chịu ảnh hưởng nhiều nhất nhưng cũng là địa phương đã có đầu tư tốt cho y tế tuyến huyện trong thời gian vừa qua có sự kết nối thường xuyên với tuyến Trung ương nên đã thực sự cứu được nhiều nạn nhân của cơn bão số 3. Chỉ những ca thật phức tạp sau khi sơ cứu ổn định mới chuyển về Bệnh viện Việt Đức, Bạch Mai.

Đại biểu khẳng định: “Đây là mô hình tốt mà chúng ta cần nhân rộng để nâng cao sức khỏe người dân. Đồng thời sẵn sàng ứng phó với những thảm họa dù không ai muốn nhưng có thể xảy ra trong tương lai”./.